رضا علیخانی در دومین جلسه کارگروه راهبردی مدیریت پسماند استان طی سال جاری که امروز –دوشنبه- با محوریت بررسی دو موضوع وضعیت سایت زباله عمارت آمل و سایت زباله انجیل‌سی بابل برگزار شد، گفت: ما در رابطه با سایت زباله عمارت آمل دو مساله داریم که باید مورد توجه قرار گیرد. اولویت نخست جلوگیری از ورود زباله جدید به این سایت است و نکته بعدی این که زباله‌های دپو شده از قبل مدیریت شود.
وی افزود: مسئولان مرتبط از جمله فرماندار شهرستان باید خیلی سریع برای اینکه دیگر هیچ زباله‌ای به سایت زباله عمارت نرود چاره‌ای بیندیشند و نقطه جایگزین را مشخص کنند.
علیخانی اظهار کرد: برای مدیریت زباله‌های دپو شده نیز تا کنون چند راهکار توسط متخصصان از جمله اساتید دانشگاه پلی‌تکنیک مطرح شد و مورد بررسی قرار گرفت که یک راهکار ایزولاسیون بود ، اما در نهایت آنچه که مصوب می‌شود حتما باید مورد تایید وزارت نیرو و سازمان حفاظت محیط زیست کشور و مراکز استانداردی معتبر قرار بگیرد.
در این جلسه محمدابراهیم یخکشی مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مازندران نیز شرح کوتاهی از آخرین اقدامات انجام شده توسط این شرکت برای ساماندهی سایت زباله عمارت به منظور تکمیل سد هراز ارائه کرد.
وی گفت: ساماندهی سایت زباله عمارت که در بالادست سد هراز قرار دارد با توجه به اهمیت تکمیل این سد یکی از اولویت‌های ما محسوب می‌شود ، اما نکته مهم این است که برای زباله‌های جاری این سایت چاره‌ای اندیشیده شود که امیدواریم با توجه به تاکیدات انجام شده، در شهرستان آمل گام جدی برای پایان ورود زباله‌ها به عمارت برداشته شود.
راه‌اندازی میز تخصصی مدیریت پسماند در آمل
فرماندار ویژه آمل نیز در این نشست با بیان اینکه مساله مدیریت پسماند در این شهرستان به طور جدی در دستور کار قرار گرفته است، گفت: حسب فرمایشات استاندار میز تخصصی زباله را با حضور جمعی از دانشگاهیان و کنش‌گران محیط زیستی در آمل راه انداختیم که به یک مجموعه تخصصی تبدیل شده است.
سید عباس حسینی اظهار کرد: برای کمک به حل معضل زباله طرح تفکیک زباله از مبدا و زباله‌صفر را در دستور کار داریم که سعی می‌کنیم نهایتا تا ماه بعد این طرح را در شهرستان آمل اجرایی کنیم. الان در آمل حدود هزار نفر شهروند زباله‌صفر در بخش خانگی داریم. با اجرای طرح تفکیک زباله از مبدا حدود ۶۰ درصد کاهش تولید زباله خواهیم داشت.
وی افزود: از سوی دیگر نیز در تلاش هستیم که سایت پردازش زباله تا پایان ماه بعد به سرانجام برسد. با راه‌اندازی این سایت، نهایتا ۲۰ درصد زباله بازگشتی داریم که این مقدار زباله نیز توسط یک شرکت دانش‌بنیان به گازوییل و گاز تبدیل می‌شود. طبق برنامه‌ریزی انجام شده بخش عمده‌ای از این فرآیند تدوین شده برای مدیریت پسماند در آمل تا میانه‌های ماه بعد آغاز می‌شود.
نماینده عالی دولت در آمل درباره سایت زباله عمارت نیز گفت: برای سایت زباله عمارت شرکت آب‌منطقه‌ای تعهد جابه‌جایی دارد. انتظار ما این است که شیرابه و پسماند در این مسیر مدیریت شود. ضمن این که انتظار داریم مشاور آب منطقه‌ای به ما معرفی شود و جلسه‌ای با مشاور داشته باشیم.
داستانِ طولانیِ عمارتِ زباله
سایت زباله عمارت در ۳۰ کیلومتری جنوب شهر آمل و مسیر جاده و رودخانه هراز قرار دارد که اکنون در دهه چهارم عمرش به سر می‌برد. عمارت در این چند دهه میزبان زباله بیش از ۱۵ شهر مرکزی مازندران بود. این سایت قرار بود حداکثر تا ۲۵ سال پذیرای زباله‌ها باشد، ولی با گذشت بیش از چهار دهه دیگر زور کسی به این عمارت نرسید. در دو دهه گذشته بارها هشدار داده شد که میزان زباله انباشت شده در این منطقه خارج از توان سایت است و دست‌کم از یک دهه پیش تاکنون هم به مرحله اشباع رسیده است.
طی سال‌های اخیر وعده‌های متعددی برای تخلیه زباله عمارت توسط مسئولان شهری، استانی و کشوری عنوان شد و هر بار نیز مسائلی همچون نبود زمین مناسب، اختلافات محلی بر سر نهایی کردن جانمایی زمین، کمبود بودجه یا حتی تغییرات مدیریتی سبب تعویق هرگونه اقدام اثرگذاری شده است.
سال ۱۳۹۰ وزرات نیرو وعده داد بود که برای حل مشکل ساخت سد طی ۲ سال عمارت زباله را تعطیل و مشکل را حل کند. معضل عمارت نه تنها در بازه زمانی وعده داده شد حل نشد، بلکه طی ۶ سال بعد از آن نیز دست‌کم سه محل برای دپوی جدید انتخاب شد که به دلایلی از جمله تایید نشدن از سوی محیط زیست یا نگرش جزیره‌ای دستگاه‌های دخیل و در بین مسئولان شهرستانی و استانی یا مورد تایید قرار نگرفتن زمین پیشنهادی از سوی سرمایه‌گذار یکی پس از دیگری خط خورد. پس از آن در آبان ماه سال ۹۸ بود که پای عمارت زباله به شورای اداری شهرستان نیز باز شد. در آن جلسه پس از تاکید فرماندار وقت آمل مبنی بر تخلیه هر چه سریع‌تر زباله‌های عمارت، رئیس وقت شورای شهر هم اعلام کرد که مصوبه انتقال زباله عمارت به شورای شهر آمل نیز ابلاغ شد و فرآیند انتقال زباله آغاز شده است.
۱۵۰ روز پس از اعلام رئیس وقت شورای شهر، مدیرکل دفتر امور شهری و شوراهای استانداری مازندران هم طی مصاحبه‌ای با اشاره به اینکه شهرداری آمل اکنون به دنبال زمین ساخت نیروگاه بیوگاز زباله سوز است، گفت که چند منطقه پیشنهاد شده که در حال اخذ مجوز، بررسی‌های کارشناسان و ارزیابی‌های زیست محیطی است.
پس از آن در تاریخ ۲۳ آبان ماه ۱۳۹۹ شهرداری آمل اعلام کرد که طلسم عمارت زباله آمل شکسته شد .در این گزارش آمده بود که با اختصاص یک قطعه زمین پنج هکتاری در مرتع سنگچال در ۴۰ کیلومتری جاده هراز حل معضل مزمن دپوی زباله آمل و چند شهر همجوار در منطقه عمارت این شهرستان وارد مرحله اجرایی شده است. اما متاسفانه این وعده هم مانند سایر وعده‌ها رنگ اجرایی به خود نگرفت و حل پرونده «عمارت زباله» به عمر شورای پنجم آمل هم قد نداد تا با افزوده شدن صفحات بیشتر و آزمودن راه‌های دیگر به شورای ششم رسید.
شورای ششم نیز بارها در جلسات متعدد اعلام کرده که سنگچالک محل مناسبی برای دفن زباله نیست و شرایط زیست‌محیطی لازم را ندارد و این شورا به دنبال راه حلی برای رفع دائمی مشکل عمارت است، ولی در هر حال با گذشت حدود یک سال از عمر شورای کنونی هنوز اقدام خاص و تصمیمی قاطع درخصوص مساله عمارت گرفته نشده است و متاسفانه تنها به این جمله که حل مشکل عمارت باید به صورت فرااستانی و ملی برطرف شود بسنده شده است.
آخرین بار اسفند پارسال فرماندار آمل در حاشیه سفر مشاور وزیر نیرو برای بازدید از روند سد هراز گفت که با پیگیری‌های استاندار مازندران یک شرکت دانش‌بنیان در حوزه زباله در آمل مستقر می‌شود و اعتبار مورد نیاز این طرح از محل فاینانس تامین خواهد شد و آنچه شکل گرفته اراده کلان ملی و استانی برای رفع معضل چندین دهه‌ای آمل است که باید آن را غنیمت شمرد.
به دنبال سرمایه‌گذار برای سایت زباله انجیل‌سی
در دومین جلسه کارگروه مدیریت پسماند مازندران طی سال جاری، بررسی آخرین وضعیت ساماندهی سایت زباله انجیل‌سی بابل نیز مورد بررسی قرار گرفت. سایتی با مساحت حدود هشت هزار متر مربع که در ۳۵ کیلومتری جنوب بابل و در قلب جنگل‌های هیرکانی واقع شده است. قرار بود دپوی زباله در این سایت به مدت یک سال انجام شود، اما پذیرش زباله‌ها در انجیل‌سی حالا وارد سومین دهه شده است.
فرماندار ویژه بابل در این نشست اظهار کرد: حل معضل زباله در بابل مساله و اولویت نخست ما محسوب می‌شود. از زمان حضورم در این مسئولیت کارگروه پسماند را فعال کردم و ذیل کارگروه هم یک گروه کارشناسی و فنی از نخبگان و خبرگان این عرصه بویژه اساتید محترم دانشگاه فنی نوشیروانی بابل شکل گرفت.
قاسم عزیززاده گرجی افزود: در همین مذاکرات و نشست‌ها به این نتیجه رسیدیم که در خدمت فعالانی باشیم که در این عرصه فعالیت می‌کنند. جلسات مکرری داشتیم و دیروز هم معاون عمرانی استاندار دیداری از سایت انجیل‌سی داشت و در جلسه‌ای با حضور دو سرمایه‌گذار حضور یافت. قرار شد که کیفیت مذاکرات دیروز و بیان جزئیات دقیق‌تر در این جلسه مطرح شود.
وی خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد با اراده جدی که از استاندار و معاون عمرانی ایشان سراغ داریم و همچنین عزم جدی شهرستان به زودی شاهد رفع معضل ۲۰ ساله زباله در شهرستان بابل باشیم که مطمئنا این اتفاق خواهد افتاد. قرار است به ظرفیت‌های داخلی اعتماد کنیم تا در سال مزین به شعار بهره‌گیری از فعالیت‌های دانش‌بنیان، از توان نخبگان علمی کشورمان بهره بگیریم.
اعلام آمادگی سرمایه‌گذاران برای حل معضل زباله انجیل‌سی
در بخشی از این نشست دو سرمایه‌گذار نیز حضور داشتند که طرح‌هایی را برای حل معضل زباله انجیل‌سی مطرح کردند. یکی از این پروژه‌های پیشنهادی ایجاد فرآیند خط پیرولیز با دانش نوین و بومی‌سازی شده در سایت انجیل‌سی بود که توسط سرمایه‌گذاران اجزای آن شرح داده شد.
به گفته دکتر ملیحی سرمایه‌گذار طرح، در این فرآیند بعد از ورودی زباله ابتدا شیرابه‌گیری انجام می‌شود و شیرابه به طرف دستگاه ایجاد کود مایع هدیات شده و سپس زباله در ادامه را شسته، خنک و وارد سیستم هوشمند می‌شود. بعد از جداسازی مواد به طرف خطوط تولید محصول هدایت می‌شود. با این روش هیچ پسماندی باقی نمی‌ماند و همه زباله‌های ورودی اعم از تر و خشک تبدیل به محصولات دارای ارزش افزوده اعم از کربن، گاز و هیدروکربن می‌شود. طرح پیشنهادی به گفته مسئولان شرکت متقاضی، طب ۶ ماه قابل بهره‌برداری است و توان زباله‌سوزی آن ۳۲۰ تن در روز است.
یکی از سرمایه‌گذاران دیگر که در این نشست حضور یافت دکتر شبنم دلفان‌آذری بود که طرح دیگری را برای حل معضل پسماند در سایت انجیل‌سی ارائه کرد و وعده داد که در صورت عقد قرارداد، مجموعه تحت مدیریت او توان راه‌اندازی سایت تولید گازوییل و گاز از زباله در مدت ۶ ماه را دارد.
البته پیشنهادهای مطرح شده با طرح پرسش از سوی برخی حاضران در نشست مواجه شد و به دلیل غیرقابل تصور بودن برخی از اعداد و ارقام مطرح شده نتوانست اعضای حاضر در کارگروه را متقاعد کند. بر همین اساس نیز در پایان جلسه مقرر شد یک گروه متشکل از مسئولان و کارشناسان از نمونه پروژه‌های اجرا شده توسط این دو سرمایه‌گذار بازدید کنند تا رایزنی‌ها پس از بررسی کامل، میدانی و دقیق جزئیات طرح‌های پیشنهادی در دستور کار قرار بگیرد.
علیخانی: برای حل معضل زباله عملیاتی حرف بزنیم
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار مازندران در بخشی از این نشست و پس از مطرح شدن اظهارنظرها نقدی به نوع نگاه به مدیریت زباله مطرح کرد و خواستار عملیاتی نگاه کردن به چالش زباله در مازندران شد.
علیخانی اظهار کرد: اگر قرار است تئوری حرف بزنیم فایده‌ای ندارد. همین الان هفت پروژه نیمه‌کاره مربوط به مدیریت زباله در استان داریم که میانگین پیشرفت‌شان ۶۰ درصد است. این وضعیت در استان مطلوب نیست. البته نیروگاه زباله‌سوز نوشهر دوره آزمایشی را طی کرد و شاید تا دو ماه دیگر به طرو کامل افتتاح شود. نیروگاه زباله‌سوز ساری هم احتمالا تا پایان سال بهره‌برداری آزمایشی را طی می‌کند.
وی افزود: انتظار می‌رود که همه مسئولان استان به این نکته توجه داشته باشند که ظرفیت دپوی زباله در مازندران تقریبا پر شده است. در مازندران روزانه چهار هزار تن زباله تولید می‌شود که در زمان پیک حضور مسافران به ۸ تا ۱۲ هزار تن در روز هم می‌رسد. بنابراین در رابطه با زباله به جای فضایی فکر کردن، باید اندیشه اساسی و متکی بر تعهد، تعقل و خرد داشته باشیم و آن را عملیاتی کنیم.
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار مازندران خاطرنشان کرد: ادر بحث مدیریت زباله باید مسائل مختلفی مانند مدیریت تولید زباله، لجستیک زباله یعنی فعل و انفعالات تفکیک تا انتقال به مرکز نهایی، مدیریت دپو و بهره‌برداری از پسماند را مد نظر قرار دهیم.
این مسئول تصریح کرد: ما ۲۷ نقطه اصلی دپو در استان داریم که اکنون تقریبا پر شده‌اند. در برخی مناطق با تنش‌های اجتماعی مواحه هستیم. مسائل محیط زیستی هم روزبه‌روز بیشتر می‌شوند. در برخی مناطق شیرابه‌ها به اعماق چهارصد متری زمین نفوذ کرد. در حالی که بیش از ۹۰ درصد آب آشامیدنی مازندران از آب زیرسطحی زیرسطحی تأمین می‌شود. نسل برخی جانواران و آبزیان را به خاطر همین آلودگی‌ها داریم از دست می‌دهیم.
علیخانی خاطرنشان کرد: باید در این مسیر هم از مراکزی که در رابطه با زباله کارهای کاربردی انجام دادند و هم مراکز پژوهشی بهره بگیریم. اخیرا هم پژوهشکده‌ای با دستور استاندار در دانشگاه نوشیروانی بابل با نام پژوهشکده راهبردی و عمرانی زیربنایی مازندران راه‌اندازی شد که چند کمیته دارد. اما این‌ها بدون عملیاتی شدن نتیجه‌ای ندارند. اگر در مقالات علمی و پژوهشی گیر کنیم به نتیجه‌ای نمی‌رسیم. این‌ها پشتوانه‌های علمی و پژوهشی ما هستند و باید خیلی زود به سمت حل مسائل برویم.
اولویت‌های حل معضل پسماند
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری مازندران در اظهاراتش چند سرفصل را به عنوان اولویت‌های مدیریت پسماند در مازندران مطرح کرد و گفت: اولین موضوع نخاله‌های ساختمانی شهری و روستایی است که باید حل شود. می‌توانیم در چهار نقطه استان چهار کارخانه ایجاد کنیم که مردم نخاله‌ها را به این واحدها بفروشند تا به آجر سفال تبدیل شود. نمونه این کارخانه در کلاردشت وجود دارد و فعال است. شاید یکی از راه‌های حل مشکل نخاله همین باشد. اگر ایده بهتری هم وجود دارد ارائه و اجرا شود.
وی افزود: موضوع بعدی پسماند روستایی است. دهیاران از ما درخواست دستگاه حمل زباله دارند. از چند ماه پیش از وزارت کشور و سازمان همیاری شهرداری‌ها و دهیاری‌ها پیگیر تهیه دستگاه حمل زباله برای استان هستیم. اما واقعیت این است که شاید ۲۰ دستگاه در کشور خریداری شود که دو دستگاه به استان ما برسد. پس این مساله با این پیگیری‌ها حل نمی‌شود. هنر این است که در شرایط کنونی بحران را مدیریت کند. باید به سمت راهکارهای تعاونی و شرکتی در روستاها برویم و پسماند را به سمت درآمدزایی و مدیریت مشارکتی ببریم.
علیخانی تصریح کرد: انتظار داریم اداره کل حفاظت محیط زیست در این زمینه به سمت آموزش دهیاران برای فعالیت‌های اینچنینی حرکت کند. برای پسماند روستایی از تفکیک کاربردی در مبدا تا حمل و نقل و امحا باید کمیته تشکیل داده شود. فضایی فکر نکنیم. روستاها پول ندارند، دهیاران آموزش ندیدند، ماشین حمل زباله نداریم و بودجه هم نیست. در این شرایط باید راهکارهای خلاقانه را به کار بگیریم.
معاون عمرانی استاندار خاطرنشان کرد: نکته بعدی امحاء زباله است. در استان هفت نقطه امحاء زباله داریم. فرض کنیم همگی راه‌اندازی شوند و با تمام ظرفیت کار کنند. کل ظرفیت این واحدها به دو هزار تن در روز هم نمی‌رسد. در حالت عادی حدود ۴ هزار تن و در شرایط پیک حضور مسافران بین ۸ تا ۱۲ هزار تن زباله در استان تولید می‌شود. برای بقیه زباله‌ها باید چه کرد؟ پس باید برای دپو هم به دنبال راهکارهای مناسب باشیم.
این مسئول خاطرنشان کرد: نگاه نخست ما در بحث زباله درآمد نیست. بلکه فعلا به دنبال مهار و از بین بردن زباله‌ها با کمترین هزینه اعم از هزینه اقتصادی، محیط زیستی و اجتماعی هستیم. یعنی طرحی باشد که کمترین زمین، انرژی، اعتبار و آب را مصرف کند. زباله‌سوز بین ۸ تا ۱۲ لیتر بر ثانیه آب مصرف می‌کند. همین هم چالش‌زاست. البته فناوری نیروگاه نوشهر مفید و ارزشمند است. بهترین موردی است که تا کنون دیدم و در حال کار کردن است.
وی تصریح کرد: موضوع بعدی مدیریت شیرابه زباله است. خیلی از طرح‌ها معضل زباله را حل می‌کنند. اما شیرابه چه می‌شود؟ این که شیرابه به کود تبدیل می‌شود کمی مبهم است. مدیریت محل‌های دپوی زباله هم موضوع دیگری است که باید جدی گرفته شود. در برخی از این نقاط به نقطه بروز تنش‌های اجتماعی رسیدیم. دیروز به انجیل‌سی که رفتم شرمنده مردم شدم. اگر خودمان و خانواده‌مان جای آن‌ها بودیم نمی‌توانستیم تحمل کنیم. کودکی که در آن منطقه زندگی می‌کند چه گناهی کرد؟ فرض که اصلا دیگر زباله‌ای به این فضاها وارد نشود. برای مدیریت و مهار همین مقدار باقیمانده چه باید کرد؟ به هر حال باید برای بو و شکل و مهار این سایت‌ها فکری کرد. برای دپوی زباله چه کنیم؟ پژوهش انجام شود تا به یک نتیجه برسیم.
معاون عمرانی استاندار تصریح کرد: نکته بعدی زباله‌های بین راهی است. بارها برخورد کردیم، اما هنوز پابرجاست. گاهی حتی به سبک نظامی برخورد کردیم که پاکسازی شود. مدیریت تولید و تفکیک زباله، بی‌خطرسازی زباله‌های درمانی و برخی موارد دیگر نیز وجود دارند که باید به صورت بنیادی و کاربردی درباره آن‌ها حرف بزنیم. معتقدم برای این‌ها باید کمیته تشکیل شود تا کار عملیاتی شکل بگیرد. نه اینکه مقاله علمی ارائه شود. انتظار دارم همه مسئولان از جلسات بعدی با نگاهی کاربردی و عملیاتی در جلسات کارگروه پسماند حضور یابند تا در مسیر رسیدن به نتیجه‌ای مشخص قرار بگیریم.
- نویسنده : محمد محتاطی
- منبع خبر : خبرگزاری ایرنا مازندران
