حفاظت از محیط زیست اولویت چندم زندگی شماست؟

کاغذ، شیشه، فلزات، پلاستیک، پارچه، پس‌مانده‌های خوراکی و هر ماده دیگر دورریختنی در بین عامه به زباله شناخته می‌شود، در اصطلاح اما واژه زُباله یا پسماند به مواد جامد، مایع و گاز (غیر از فاضلاب) گفته می‌شود که مستقیم یا غیرمستقیم از فعالیت انسان حاصل شده و از نظر تولیدکننده زائد تلقی می‌شود. آیا می‌دانید این فقط آدمی است که در کره زمین و حتی آسمان‌ها زباله تولید می‌کند؟
زباله‌ها در مدیریت پسماند مدرن، عموما شامل پسماندهای شهری و روستایی(خانگی و ساختمانی)، پسماندهای پزشکی(بیمارستانی)، پسماندهای کشاورزی، پسماندهای صنعتی و پسماندهای خطرناک هستند که به‌طور معمول از فعالیت‌های روزمره انسان‌ها در شهرها، روستاها و خارج از آن‌ها تولید می‌شوند. به این موارد اضافه کنید آن اجسامی را که به واسطه کاوش انسان در فضا رها می‌شوند.
یک کارشناس محیط زیست می‌گوید: باید توجه داشت تمام موادی که از نظر ما به‌دردبخور نبوده، دور ریختنی نیستند. نگاهی به هزینه‌های جمع‌آوری و دفن زباله نشانگر این است که با کمی دقت می‌توان از استهلاک سرمایه به صورت قابل توجهی جلوگیری کرد.
نگار امیرزادی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: علاوه بر هزینه‌های گزاف، مهمترین مشکل زباله‌ها، آلودگی و صدمات و آسیب‌های جبران ناپذیری است که مستقیما به محیط زیست وارد می‌کنند. هر تن زباله حدود ۴۰۰ متر مکعب گاز گلخانه‌ای دی‌اکسیدکربن تولید می‌کند که منشاء تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین است و همچنین از هر تن زباله ۴۰۰ تا ۶۰۰ لیتر شیرابه خطرناک خارج می‌شود که تاثیر مخربی بر روی آب و خاک دارد.
وی افزود: حتی دور ریز روغن‌ها مثل روغن موتور ماشین و جاری شدن آن در فاضلاب شهری به دلیل وجود مواد سمی باعث آلودگی آبها می‌شود چراکه یک لیتر روغن موتور می‌تواند حتی تا یک میلیون لیتر آب سالم را آلوده کند.
این کارشناس محیط زیست اضافه کرد: اثرات دور ریختن زباله ها به همین جا ختم نمی‌شود؛ بعضی از زباله‌‎های خانگی مثل انواع باتری، لامپ‌های مهتابی و جیوه‌ای و لوازم الکترونیکی به علت داشتن سرب، جیوه و کادمیوم خطرناک هستند به نوعی که اخیرا بسیاری از سرطان‌های رایج در جوامع بشری را به این زباله‌ها نسبت می‌دهند.
امیرزادی افزود: با توجه به افزایش جمعیت، مکان‌های دفن زباله نیز هر روز گسترش بیشتری پیدا کرده و اگر تولید زباله به همین ترتیب ادامه داشته باشد، مدت زیادی طول نخواهد کشید که تمام اراضی اطراف شهرها به اشغال زباله‌ها درآمده و محلی برای دپو باقی نخواهد ماند.
وی با بیان اینکه تجزیه زباله و بازگشت آن به طبیعت نیز بسته نوع و بافت زباله از چند روز تا چندصد سال به طول می‌انجامد تصریح کرد: زباله‌های پلاستیکی و ظروف شیشه‌ای، حتی می‌توانند بیش از ۱۰۰۰ سال در طبیعت باقی مانده و تجزیه نشوند.
جالب است که بدانیم پوست پرتقال به ۶ ماه زمان برای تجزیه در خاک نیاز دارد؛ نخ به یکسال زمان، پاکت شیر به ۵ سال، ته سیگار به ۱۲ سال و کیسه‌‎های پلاستیکی به طور متوسط به ۵۰۰ سال زمان برای تجزیه در طبیعت نیاز دارند. به علاوه، کیسه‌های پلاستیکی در اثر وزش باد در همه جا پخش شده و سر از جنگل، کوهستان، دریاها و اقیانوس‌ها درآورده‌اند. برخی نیز توسط حیوانات بلعیده شده و یا با چسبیدن به بدن جانوران موجب مرگ آن‌ها می‌شوند. فراموش نکنیم که سوزاندن پلاستیک و نایلون موجود در زباله نیز سبب تولید گازها و بقایای خطرناک شده و آلودگی هوا و آسیب به انسان و دیگر موجودات را در پی خواهد داشت.
اما از مواردی که سبب ازدیاد حجم زباله در مناطق شهری و روستایی می‌شود، تولید زباله در سفر است که توسط میهمانان و مسافران پدید می‌آید. زباله‌های مسافران یکی از معضلات زیست محیطی است که چهره زشتی به طبیعت داده و همچون داغی بر پیشانی محیط‌ زیست خواهد ماند و نه‌تنها ما، بلکه نسل‌های آینده نیز از آن تاثیر خواهند گرفت.
شاید بسیاری از مردم نمی‌دانند که اقدام آنان جهت دور ریختن زباله در اماکن عمومی مشمول جرایم باشد. جرایم علیه محیط ‌زیست را می‌توان در ۷ گروه دسته بندی کرد: جرایم مرتبط با تخریب یا خسارت به محیط ‌زیست،جرایم مربوط به آلودگی آب، جرایم مربوط به آلودگی صوتی، جرایم مربوط به آلودگی هوا، جرایم مربوط به آلودگی خاک، جرایم مربوط به بهره‌برداری از منابع مواد شیمیایی یا کار با اشعه بدون اتخاذ تدابیر حفاظتی و جرایم مربوط به ریختن زباله.
یک وکیل دادگستری، می‌گوید: قانونگذار در ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی اقدام ریختن زباله را جرم و برای آن مجازات تعیین کرده است.
سپیده کیا، در گفت‌وگو با ایسنا افزود: این ماده مقرر می‌دارد «هر اقدامی که تهدید علیه بهداشت عمومی شناخته شود از قبیل ریختن مواد مسموم کننده در رودخانه‌ها، زباله در خیابان‌ها و کشتار غیر مجاز دام، ممنوع بوده و مرتکبان چنانچه طبق قوانین خاص مشمول مجازات شدیدتری نباشند به حبس تا یک سال محکوم خواهند شد.
وی اضافه کرد: هم چنین قانونگذار بر اساس ماده ۷۲۷ قانون مجازات اسلامی و مطابق بندهای ۲۰۵۸، ۲۰۵۹، ۲۰۷۳ و ۲۰۷۵ جرایم نقدی نیز برای تخلفات فوق در نظر گرفته است.
اما فارغ از اینکه در بسیاری موارد قوانین سبب نظم محیط و برقراری امنیت و حفظ حریم‌ها و حقوق شهروندی افراد ‌شوند، وجدان بیدار و انسانیت هر فرد به تنهایی حکم می‌کند که از اقدامات مغایر با آداب اجتماعی و فرهنگی و مبادرت به رفتارهای ناخوشایند و آسیب رسان حتی به محیط زیست، پرهیز کند. باید بپذیریم که در بحث زباله و نظافت شهر مشکل دقیقا به رفتارهای فردی برمی‌گردد اما متاسفانه همگی ما این مهم را تنها وظیفه‌ای برای دیگران می‌دانیم و از سهم خود در این باره غافلیم.
فراموش نکنیم حفظ محیط زیست و طبیعت و احترام به منابع حیاتی کره زمین در حقیقت احترام به حق حیات همه انسان‌ها به ویژه نسل آینده سرزمین پهناور و کهن ایران است، بنابراین نگذاریم حفاظت از محیط زیست اولویت آخر زندگیمان باشد.